Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ

Ο Booker T. Washington είχε πει ότι, «Η επιτυχία δεν πρέπει να μετριέται τόσο με τη θέση που κάποιος κατέκτησε στη ζωή, όσο με τα εμπόδια που έχει ξεπεράσει». Κι αυτό γιατί πολλοί άνθρωποι χρειάζεται να παλέψουν για πράγματα που για άλλους είναι δεδομένα και αυτονόητα. Κάποια παιδιά τα παρακαλάνε να πάνε στο σχολείο, κι άλλα χρειάζεται να ξεκλέβουν λίγο χρόνο για να διαβάζουν στα κρυφά. Μερικοί άνθρωποι ξεκινάνε τη ζωή τους σ’ ένα περιβάλλον γεμάτο αγάπη και ενθάρρυνση, και άλλοι μεγαλώνουν χωρίς αγάπη και χωρίς ούτε ένα θετικό λόγο. Κάποιοι είναι αποδεκτοί από την κοινωνία και άλλοι πρέπει καθημερινά να μάχονται την απόρριψη, να αποκαρδιώνονται και να χρειάζεται οι ίδιοι να πιάνουν τον εαυτό τους από τον γιακά και να τον σηκώνουν για να συνεχίσει τη μάχη και να μην τα παρατήσει. Κάποιοι αντλούν δύναμη από ανθρώπους που τους περιτριγυρίζουν και τους εμψυχώνουν, και άλλοι τραβούν ένα δρόμο μοναχικό, όπου η μόνη πηγή δύναμης και εμψύχωσης βρίσκεται μέσα τους. Σαν άνθρωποι, βλέπουμε και κρίνουμε μόνο το αποτέλεσμα, χωρίς να νοιαστούμε να μάθουμε ή να κατανοήσουμε τον δρόμο που έχει διανύσει ο καθένας για να φτάσει σ’ αυτό το αποτέλεσμα.

Αντικειμενικός ορισμός της επιτυχίας δεν υπάρχει, αλλά αν υπήρχε, θα έπρεπε να είχε καθοριστεί από  έναν νομοθέτη που είναι έξω και επάνω από τον άνθρωπο, δηλαδή, από τον ίδιο τον Θεό. Όμως, δεν βλέπουμε πουθενά να ασχολείται ο Θεός με την επιτυχία. Μάλιστα, το πλησιέστερο που έχει ειπωθεί επί του θέματος είναι, «Τι θα κερδίσει ο άνθρωπος αν κερδίσει τον κόσμο όλο και χάσει την ψυχή του;» Κι αυτό, πάει μ’ εκείνο που είπε ο Αϊνστάιν, «Μην προσπαθείς να γίνεις επιτυχημένος, προσπάθησε να γίνεις άνθρωπος με αξία». Είτε πιστεύουμε στον Θεό είτε όχι, η ποιότητα είναι το μόνο που πραγματικά μετράει στον άνθρωπο. Ο εσωτερικός πλουτισμός θα βαραίνει πάντοτε πολύ περισσότερο από τον εξωτερικό.

Επιτυχία είναι όταν φτάνουμε έναν στόχο που είχαμε βάλει. Είναι, δηλαδή, κάτι εντελώς υποκειμενικό γι’ αυτό και ο ανταγωνισμός είναι παράλογος. Ο αγώνας του ανθρώπου πρέπει να είναι απλά για την επίτευξη των στόχων του.  Όταν η απόκτηση πλούτου ονομάζεται ‘επιτυχία’ τότε κάνουμε κατάχρηση της λέξης επιτυχία. Όταν κάποιος δεν είχε ποτέ του νοιαστεί για τον πλούτο και ποτέ του δεν τον έθεσε ως στόχο, είναι εντελώς ανόητο να τον αποκαλούμε αποτυχημένο. Είναι επίσης ανόητο να θεωρούμε ότι θα πρέπει ο στόχος όλων να είναι ο πλούτος, ή η δόξα, ή οτιδήποτε άλλο εμείς ή η κοινωνία θεωρούμε σημαντικό. Επιτυχία είναι να βρει κάποιος τον δρόμο του, την ιδιαίτερη κλήση του στη ζωή. Όσα υλικά πράγματα κι αν αποκτήσει ένας άνθρωπος, αν παραμελήσει να ανακαλύψει αυτό για το οποίο φτιάχτηκε, έχει αποτύχει στη ζωή του. Γιατί η μεγαλύτερη αποτυχία είναι να μην ανακαλύψεις ποτέ τον εαυτό σου. Κι αυτό συμβαίνει σε ανθρώπους κάθε επιπέδου και κοινωνικής τάξης.

 Όμως, μερικές φορές, όσο κι αν ένας άνθρωπος προσπαθήσει, όσο προσεκτικός κι αν είναι, όσο σκληρά κι αν δουλέψει, όσο κι αν μορφωθεί, όσο έξυπνος κι αν είναι, μερικά πράγματα δεν μπορεί να τα ελέγξει. Ο Σολομών, ένας από τους μεγάλους σοφούς της αρχαιότητας, είχε γράψει το εξής όσον αφορά στην επιτυχία: «Κάτι άλλο που διαπίστωσα είναι ότι σ’ αυτό τον κόσμο δεν κερδίζουν στο τρέξιμο πάντα οι γενναίοι˙ δεν είναι οι σοφοί που κερδίζουν πάντα την άνετη ζωή ούτε οι ευφυείς που αποκτούν πλούτο ή οι καταρτισμένοι την εκτίμηση των άλλων. Γιατί σ’ όλους αυτούς μπορεί να τύχουν καλές και κακές περιστάσεις. Κανείς δεν ξέρει πότε θα ’ρθει γι’ αυτόν η κακή στιγμή˙ όπως τα ψάρια στο δίχτυ ή τα πουλιά στην ξόβεργα, έτσι κι οι άνθρωποι παγιδεύονται στην κακοτυχία, όταν ξεσπάσει άξαφνα πάνω τους» (Εκκλησιαστής 9:11-12). Και επειδή κακές περιστάσεις μπορεί να τύχουν στον καθένα μας ανά πάσα στιγμή, η επιτυχία μας είναι να μάθουμε να είμαστε ευπροσάρμοστοι. Η κακοτυχία, η αντιξοότητα, είναι μια ευκαιρία να γίνουμε δυνατότεροι, σοφότεροι και να βρούμε το μονοπάτι που πριν δεν βλέπαμε. Ο επιτυχημένος άνθρωπος δεν χρησιμοποιεί ποτέ την κακοτυχία ως άλλοθι, αλλά ξαναπροσπαθεί, ξανά και ξανά, μέχρι να φτάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Η κακοτυχία γίνεται δική μας αποτυχία, αν τα παρατήσουμε.

Η επιτυχία, έτσι όπως ο κόσμος την αντιλαμβάνεται σήμερα, καθορίζεται από την εκάστοτε κοινωνία. Αυτό σημαίνει ότι για κάθε κοινωνία η επιτυχία είναι διαφορετική κι αυτή επίσης διαφέρει από εποχή σε εποχή. Οι κοινωνίες των ανθρώπων, ακόμα και των πιο πρωτόγονων, ήταν ως επί το πλείστον υλιστικές και η «επιτυχία» πάντοτε καθοριζόταν με βάση την ύλη, την απόκτηση όσο το δυνατόν περισσότερων υλικών αγαθών. Τα αγαθά αυτά, μπορεί να ήταν ζώα, κτήματα, χρήματα ή κατακτήσεις, με διάφορες παραλλαγές ή διακυμάνσεις. Δεν ξέρω να υπήρξε ποτέ κοινωνία η οποία να θεώρησε «επιτυχημένο» έναν άνθρωπο, που άφησε τις ανέσεις του και πήγε να ζήσει στις ερημιές, ζητώντας να φτάσει σε μια ανώτερη πνευματική διάσταση. Κι όμως, αν το καλοσκεφτούμε, τι θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη επιτυχία για τον άνθρωπο, από το να δει τα υλικά πράγματα στη σωστή τους διάσταση της προσωρινότητας και να τολμήσει να δώσει στην ύλη την θέση που της ανήκει; Γιατί, πώς μπορεί να συγκριθεί το αιώνιο, που είναι το πνεύμα, με το πρόσκαιρο; Κι όμως, ακούσαμε ποτέ να λένε, «Αυτός είναι ένας επιτυχημένος άνθρωπος γιατί κατάφερε να υπερνικήσει την απληστία και να είναι ευτυχισμένος με όσα έχει»;

Τι είδους επιτυχία, λοιπόν, επιζητούμε; Μήπως στην ουσία, έχουμε ανάγκη από ένα «σύστημα» για να στηριχτούμε επάνω του; Μήπως βρίσκουμε εκεί την ταυτότητά μας αντί να την βρούμε μέσα μας; Το ελεύθερο πνεύμα και τα προσωπικά ιδανικά, προϋποθέτουν αυτογνωσία. Όταν λείπει η αυτογνωσία, είναι παρούσα η εξάρτηση. Στηριζόμαστε στους άλλους για την επιβεβαίωση της αξίας μας, με αποτέλεσμα, η επιτυχία που επιζητούμε να είναι αυτή που κάποιοι άλλοι έχουν καθορίσει. Μας λείπει η αυτοπεποίθηση και η ελευθερία του πνεύματος για να την καθορίσουμε εμείς οι ίδιοι για τον εαυτό μας και ν’ αφήσουμε και τους άλλους, να κάνουν το ίδιο για τον εαυτό τους.

Ένας άνθρωπος, που μεγαλωμένος στη φτώχεια, την αρρώστια και την αποθάρρυνση, κατάφερε, παρ’ όλες τις αναποδιές, να φτάσει έναν «μέτριο» στόχο, έχει πετύχει κάτι πολύ μεγαλύτερο από εκείνον που έφτασε στον ίδιο στόχο, με την άνεση και την συμπαράσταση του περιβάλλοντός του. Γιατί η επιτυχία, όντως, θα έπρεπε να μετριέται με τα εμπόδια που κάποιος χρειάστηκε να υπερπηδήσει για να φτάσει στο στόχο του. Μερικές φορές θα πρέπει να ρωτάμε: Πόσες πιθανότητες υπήρχαν γι’ αυτόν τον άνθρωπο να φτάσει εκεί που έφτασε, αν δεν είχε επιμείνει; Ο Charles Spurgeon είχε πει ότι, «Πολλοί άνθρωποι οφείλουν το μεγαλείο της ζωής τους στις τρομακτικές δυσκολίες που αντιμετώπισαν». Το μεγαλείο αυτό δεν είναι υλικό. Δεν μιλάει για μεγαλείο αυτού του είδους ο Spurgeon, αλλά για το μεγαλείο της προσωπικότητάς τους. Το πώς η κοινωνία καθορίζει κάποια πράγματα είναι δική μας ευθύνη, γιατί ας μην ξεχνάμε ότι η κοινωνία είμαστε εμείς.

Αλλά θα σας πω τι μας φοβίζει πάνω σ’ αυτό: είναι η απομόνωση. Δεν θέλουμε να σκεφτόμαστε διαφορετικά από το πλήθος, την κοινωνία, από φόβο μην μας απορρίψουν. Δεν θέλουμε οι άλλοι να μας κοιτάζουν καχύποπτα. Έτσι, συμμορφωνόμαστε. Αν η δημοφιλής άποψη είναι, «ό,τι λάμπει είναι χρυσός», συμφωνούμε, έστω κι αν ξέρουμε βαθιά μέσα μας, εκεί όπου φοβόμαστε να κοιτάξουμε, ότι δεν είναι αλήθεια. Όμως ποια είναι η συνέπεια αυτού του είδους κομφορμισμού; Ψαλιδίζουμε και ψαλιδίζουμε και ψαλιδίζουμε τον εαυτό μας και γινόμαστε ένα ωραίο μπονσάι σε γλάστρα, χωρίς να φτάσουμε ποτέ σε πλήρη ανάπτυξη. Χωρίς να προσφέρουμε στον κόσμο εκείνο που είχαμε την δυνατότητα να προσφέρουμε. Παίζουμε ρόλο διακοσμητικό, κι αυτόν τον διακοσμητικό ρόλο, τον παίζουμε σε πολλά βασικά θέματα της ζωής, επειδή αγαπάμε την κοπαδοποίηση και αφήνουμε κάποιους άλλους να σκέφτονται για εμάς. Έχουμε, λοιπόν, φτάσει στο σημείο, ένα βασικό μέρος της δημιουργικότητας του ανθρώπου, όπως η εργασία, να γίνεται απλά για την απόκτηση του χρήματος.  Δεν έχει πια ουσιαστικό νόημα ή χαρά για τον εργαζόμενο. Κάποιοι ανέπτυξαν ένα σύστημα εκμετάλλευσης των ανθρώπων για προσωπικό τους όφελος και τα κοπάδια τους ακολουθούν προσπαθώντας να τους μοιάσουν στην εξωτερική λάμψη, αυτού που αντιλαμβάνονται ως «επιτυχία».

Η συμμόρφωση, ο κομφορμισμός, το κυνήγι της επιτυχίας, μας αποξενώνει από τον ίδιο μας τον εαυτό, την ιδιαίτερη προσωπικότητά μας. Περνάει η ζωή, χωρίς να έχουμε ζήσει πραγματικά εμείς. Ο Αϊνστάιν είπε: «Κάθε άνθρωπος είναι μια ιδιοφυία. Αλλά αν κρίνεις ένα ψάρι από την ικανότητά του να σκαρφαλώσει σ’ ένα δέντρο, θα ζήσει όλη του τη ζωή πιστεύοντας ότι είναι χαζό». Ο κάθε άνθρωπος έχει δημιουργηθεί για κάτι ιδιαίτερο. Η συνείδηση, η σκέψη, τα συναισθήματα, έχουν δοθεί ατομικά στον καθένα για την ανάπτυξη της ιδιαίτερης προσωπικότητάς του. Η πραγματική επιτυχία βρίσκεται στην ανάπτυξη και διάπλαση αυτής της προσωπικότητας και στην περίθαλψη της προσωπικότητας των άλλων γύρω μας.

Της Έλενας Τίγκα