ΠΩΣ ΞΕΚΙΝΑΜΕ ΕΝΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ

ΠΡΟΕΡΓΑΣΙΑ

 

Η προεργασία ενός μυθιστορήματος είναι ίσως η πιο ευχάριστη φάση ολόκληρου του έργου. Αρχικά, θα πρέπει να έχουμε κάποια ιδέα, έστω κι αν είναι απλά ένας τίτλος. Σε μια μικρή παράγραφο πέντε γραμμών συνοψίζουμε την πλοκή του μυθιστορήματος.

 

Σαν άσκηση, μπορούμε να συνοψίσουμε κάποιο γνωστό μυθιστόρημα που έχουμε διαβάσει. Φανταστείτε τον εαυτό σας να κάθεται σε κάποιο μπαράκι με φίλο και να σας ρωτάει ποια είναι η υπόθεση του μυθιστορήματος που διαβάζετε. Θα πρέπει να του πείτε με πολύ λίγα λόγια περί τίνος πρόκειται.

 

Στη συνέχεια της άσκησης, καταγράφουμε τους κυριότερους χαρακτήρες του βιβλίου που έχουμε διαβάσει και τους περιγράφουμε. Τι είδους άνθρωποι είναι, τι παραξενιές, ευαισθησίες, προτιμήσεις, ιδέες, έχουν; Πότε παρουσιάζονται στο βιβλίο, ποιο κεφάλαιο, ποια σελίδα; Αναφέρονται καθόλου πριν παρουσιαστούν; Αυτό θα μας βοηθήσει να δούμε τις μεταβάσεις από σκηνή σε σκηνή (transitions).

 

Πρέπει επίσης να ξεχωρίσουμε το θέμα από την πλοκή του βιβλίου. Για παράδειγμα, στην παραβολή του Ασώτου, το θέμα ίσως είναι η συγχωρητικότητα του πατέρα. Η πλοκή είναι ένα πλουσιόπαιδο που σπαταλάει το μερίδιό του κι αναγκάζεται να γίνει χοιροβοσκός για να επιβιώσει, ώσπου έρχεται στα συγκαλά του και αποφασίζει να γυρίσει στον πατέρα του. Βέβαια, στο μυθιστόρημα, το θέμα δεν είναι πάντα τόσο ξεκάθαρο όσο στις παραβολές. Ποιο είναι, για παράδειγμα, το θέμα στους Άθλιους του Ουγκώ; Ίσως ότι η συγχωρητικότητα και η καλοσύνη μπορούν ν’ αλλάξουν ριζικά τη ζωή ενός ανθρώπου. Ποιο είναι το θέμα στην Άννα Καρένινα του Τολστόι; Ίσως ότι ένας δυστυχισμένος γάμος που βιώνεται παράλληλα με μια ανικανοποίητη αγάπη μπορεί να έχει ολέθρια αποτελέσματα.

 

Αφού, λοιπόν, βρούμε και καταγράψουμε το θέμα και την πλοκή του δικού μας βιβλίου, καθόμαστε να δουλέψουμε τους χαρακτήρες μας. Πρώτα θ’ ασχοληθούμε με τον πρωταγωνιστή ή πρωταγωνίστρια και όλους αυτούς που τους περιβάλλουν. Ακόμα δεν ασχολούμαστε στενά με το ποιος παίζει πρωταρχικό ή δευτερεύοντα ρόλο. Σ’ αυτή τη φάση απλά αποφασίζουμε ποια είναι η σχέση τους με τον πρωταγωνιστή/στρια: μητέρα, πατέρας, αδερφός φίλος, κ.λπ. Τους δίνουμε ονόματα. Καλό είναι να έχουμε λίστες ονομάτων με τη σημασία τους. Μπορούμε να τις κατεβάσουμε έτοιμες από το διαδίκτυο, αλλά καλό θα είναι να φτιάξουμε και δικές μας. Αν πρόκειται να γράψετε, μην κυκλοφορείτε ποτέ χωρίς μπλοκάκι και στυλό. Πάντα θα σας έρθει κάποια ιδέα και θα πρέπει να τη σημειώσετε γιατί αν φύγει, δεν ξανάρχεται -πιστέψτε με!

 

Ως μυθιστοριογράφος, έχετε έστω και μια ατελή εικόνα του κάθε χαρακτήρα -τι είδους άνθρωπος είναι, ποια είναι η ιδιοσυγκρασία του, τι αγαπάει, τι μισεί- και ανάλογα επιλέγουμε και το όνομα ώστε να του ταιριάζει και να ταιριάζει στην ιστορία που θέλουμε να γράψουμε. Να ξέρουμε επίσης γιατί του δόθηκε αυτό το όνομα. Μπορεί ποτέ να μη μας χρειαστεί, αλλά ως συγγραφείς, θα πρέπει να γνωρίζουμε πολύ περισσότερα για τους χαρακτήρες μας απ’ ότι θα μάθει ποτέ ο αναγνώστης.

 

Τώρα ήρθε η ώρα να «συναντηθούμε» με τον κάθε χαρακτήρα χωριστά και να του πάρουμε μια μικρή «συνέντευξη». Αλλά πριν καθίσουμε απέναντί του να του μιλήσουμε, περιγράφουμε το περιβάλλον στο οποίο κινείται. Είναι σε χωριό ή σε πόλη; Τι είδους χωριό και τι είδους πόλη; Φανταστείτε ότι είστε δημοσιογράφος και πάτε να του πάρετε συνέντευξη. Εσείς και η κάμερα θα πρέπει να δώσετε στον θεατή μια ολοκληρωμένη εικόνα του τοπίου πριν επικεντρωθείτε στο σπίτι του και στη συνέχεια στο άτομο.

 

Αφού περιγράψουμε το περιβάλλον του, εστιάζουμε στον χαρακτήρα μας ξεκινώντας από τα βασικά: ηλικία, ημερομηνία γέννησης, απασχόληση, όνειρα για το μέλλον, προτιμήσεις, αντιπάθειες, κ.λπ. Όταν έχουμε όλες τις πληροφορίες που θέλουμε, καθόμαστε και τις μελετάμε και σύμφωνα μ’ αυτά που γνωρίζουμε σκιαγραφούμε τον χαρακτήρα μας. Η βάση, το θεμέλιο θα έλεγα, πάνω στο οποίο στηρίζεται ολόκληρος ο χαρακτήρας του ανθρώπου, είναι αν αυτός είναι εσωστρεφής ή εξωστρεφής. Μελετήστε κάποια άρθρα ή βιβλία σχετικά με τις ανθρώπινες ιδιοσυγκρασίες για να πάρετε μια ιδέα. Διαφορετικά, μελετήστε ζωντανούς ανθρώπους. Παρακολουθείστε συζητήσεις. Μιλήστε με κάποιον παππού ή γιαγιά. Οι ηλικιωμένοι άνθρωποι είναι ένας θησαυρός γνώσεων ακόμα κι αν είναι αμόρφωτοι, απλά επειδή έχουν ζήσει πολύ κι έχουν βιώσει πολλά.

Γράψτε μια σελίδα περιγράφοντας τον χαρακτήρα σας και μην ξεχάσετε τα κυριότερα προτερήματα και ελαττώματά του. Τι τον οδήγησε στο σημείο που βρίσκεται τώρα; Δώστε ένα παρελθόν σ’ αυτόν και στους ανθρώπους του περιβάλλοντος στο οποίο κινείται. Αυτό θα είναι για σας. Δεν θα το συμπεριλάβετε στο μυθιστόρημά σας. Πρέπει όμως να ξέρετε τι τον οδήγησε στο πρόβλημα που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή ώστε η ιστορία να είναι αληθοφανής. Τι στον χαρακτήρα του τον έφερε εκεί που βρίσκεται τώρα; Τι συμμετοχή είχαν άλλοι άνθρωποι σ’ αυτό;

 

Προς το παρόν, αφήνουμε στην άκρη τον πρωταγωνιστή ή πρωταγωνίστρια και αρχίζουμε να δουλεύουμε έναν-έναν τους άλλους σημαντικούς χαρακτήρες, ξεκινώντας τη διαδικασία από την αρχή. Αυτό είναι το πρώτο σκέλος της προετοιμασίας του βιβλίου μας. Αφού μελετήσουμε ό,τι γράψαμε, σημειώνουμε οτιδήποτε μας είναι άγνωστο ώστε να αρχίσουμε την έρευνα, που είναι το δεύτερο σκέλος της προετοιμασίας. Π.χ., θα χρειαστούμε ίσως κάποια ιστορικά στοιχεία της εποχής που διαδραματίζεται η ιστορία μας, ή το ιστορικό και πολιτιστικό πλαίσιο γύρω από κάποια γεγονότα ή γύρω από τη γέννηση κάποιου χαρακτήρα (αρκεί να θυμόμαστε ότι κανένας χαρακτήρας δεν πρέπει να επισκιάζει τον πρωταγωνιστή ή πρωταγωνίστριά μας). Ίσως χρειάζεται επίσης να ψάξουμε τα ήθη και έθιμα της περιοχής που διαδραματίζεται η ιστορία μας, ή κάποια σημαντικά γεγονότα, ή τοποθεσίες που δεν γνωρίζουμε από πρώτο χέρι.

 

Αν είναι το πρώτο σας μυθιστόρημα, καλό είναι να το τοποθετήσετε σε μέρη που έχετε ζήσει ή επισκεφτεί και ξέρετε σχετικά καλά. Για μικρές σκηνές σε άγνωστα μέρη, χρησιμοποιείστε το Google maps, τουριστικούς οδηγούς, internet και φυσικά τη βιβλιοθήκη. Βέβαια τίποτε δεν μπορεί να αντικαταστήσει επαρκώς την προσωπική επίσκεψη. Γι’ αυτό, αν έχετε την οικονομική άνεση και ευχέρεια, κάντε ένα ταξιδάκι και γράψτε σκηνές επί τόπου. Θα δείτε αργότερα ότι αυτές θα είναι η πιο ζωντανές σκηνές του βιβλίου σας.

 

Θυμηθείτε επίσης ότι οι πιο σημαντικές προτάσεις του βιβλίου, είναι η πρώτη και η τελευταία, το πώς δηλαδή ανοίγει ένα βιβλίο και πώς κλείνει. Μελετήστε μερικούς διάσημους συγγραφείς σχετικά.

 

Καλό γράψιμο.

 

Της Έλενας Τίγκα