ΣΚΙΑΓΡΑΦΙΣΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΩΝ
Το μυθιστόρημα είναι κάτι που γεννιέται και διαμορφώνεται μέσα μας σιγά-σιγά. Είναι ένα είδος κύησης. Το έναυσμα μπορεί να είναι κάτι που διαβάσαμε, κάτι που ζήσαμε ή είδαμε, κάτι που ακούσαμε, μία φράση, ένας τίτλος, ακόμα και μία λέξη. Όσο μεγαλώνει αρχίζει να παίρνει πιο συγκεκριμένη μορφή. Ένα γεγονός εδώ, ένας χαρακτήρας εκεί, μια σκηνή παρακάτω. Ακόμα δεν γράφουμε. Το μυθιστόρημα βρίσκεται, θα λέγαμε, στο στάδιο του ονείρου. Όταν η περίοδος αυτή του ονείρου, ή της κύησης τελειώσει, το ξέρουμε. Τώρα είμαστε έτοιμοι να καθίσουμε και να καταγράψουμε κάποια πράγματα και κυρίως, να σκιαγραφήσουμε τους κυριότερους χαρακτήρες μας.
Σκιαγραφούμε τον καθένα από τους χαρακτήρες μας απαντώντας σε ερωτήσεις όπως:
Πώς τον λένε; Πόσο χρονών είναι; Πότε και πού γεννήθηκε; Πού ζει; Είναι παντρεμένος; Έχει παιδιά; Έχει δουλειά? Αν ναι, τι δουλειά; Ποια είναι τα χόμπι του; Ποια είναι η φιλοδοξία του; Ποιο είναι το καλύτερο χαρακτηριστικό του χαρακτήρα του; Ποιο είναι το χειρότερο; Τι του αρέσει περισσότερο; Τι αντιπαθεί περισσότερο; Πώς μιλάει; Πώς κινείται; Ποιος είναι ο μεγαλύτερος φόβος του; Τι μετανιώνει? Τι του αρέσει να πίνει; Που του αρέσει να πηγαίνει για διακοπές; Τι θα έκανε αν κέρδιζε ένα μεγάλο ποσό στο λόττο; Ποια μία λέξη συνοψίζει τον χαρακτήρα του; Πώς είναι η εμφάνισή του? Κ.λπ.
ΑΠΟΨΗ ΣΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ
(POINT OF VIEW - POV)
Κάθε ιστορία έχει τον αφηγητή της. Ποιανού την άποψη θα επιλέξουμε για να πει την ιστορία θα καθορίσει τον τρόπο που η ιστορία θα ειπωθεί και θα επηρεάσει βαθιά την ίδια την φύση της ιστορίας.
Ο αφηγητής ή αφηγήτρια δεν είναι πάντα ο πρωταγωνιστής μας. Μπορεί να επιλέξουμε να πει κάποιος άλλος την ιστορία του ήρωα ή της ηρωίδας μας. Ας πούμε, για παράδειγμα, ότι θέλω να γράψω την ιστορία ενός ορφανού αγοριού που το σκάει από το ορφανοτροφείο και κάποια μέρα γίνεται πρόεδρος κάποιας εταιρείας αλλά βρίσκει και τον πραγματικό του πατέρα. Μπορεί να επιλέξω να πω την ιστορία από την άποψη του παιδιού ή από την άποψη του πατέρα, ή ακόμα από την άποψη κάποιου τρίτου που έχει παρακολουθήσει το παιδί από κοντά όλη του την ζωή. Ανάλογα με την άποψη που θα επιλέξω, θα έχω και μια εντελώς διαφορετική ιστορία. Εξαρτάται που θέλω να δώσω την έμφαση και τι είδους ιστορία θέλω πραγματικά να πω. Μπορώ, βέβαια, να χρησιμοποιήσω περισσότερες από μία απόψεις, αλλά αυτές θα πρέπει κάπου να συγκλίνουν. Θα μιλήσουμε όμως γι’ αυτό σε κάποιο άλλο άρθρο.
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΚΑΙ GENRE
Στην Ελλάδα επικρατεί μεγάλη σύγχυση ανάμεσα στα δύο είδη μυθιστορημάτων και θα ήθελα να ξεκαθαρίσω τη διαφορά. Γενικά, επικρατεί η αντίληψη πως οτιδήποτε φτάνει στη λίστα των bestsellers είναι ποιοτικά καλύτερο, πράγμα που δεν είναι αλήθεια, τουλάχιστον σύμφωνα με την αγγλόφωνη ακαδημαϊκή κοινότητα. Η λίστα των bestsellers αποτελείται απλά από βιβλία που είναι τα πιο δημοφιλή, διαβάζονται δηλαδή περισσότερο από το ευρύ κοινό.
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ
Το «λογοτεχνικό μυθιστόρημα» είναι εξαιρετικά δύσκολο να καθοριστεί. Ο όρος αυτός άρχισε να χρησιμοποιείται κάπου στη δεκαετία του εβδομήντα, κυρίως για να ξεχωρίσει τα «σοβαρά» μυθιστορήματα από τα εμπορικά και δημοφιλή. Σε γενικές γραμμές όμως, «λογοτεχνικό» θεωρείται το είδος εκείνο που ενίσταται στις συμβατικές ιδέες, ασχολείται περισσότερο με τη γλώσσα, το εκφραστικό ύφος και το ψυχολογικό βάθος των χαρακτήρων παρά με την πλοκή. Συχνά είναι προκλητικό, πολύπλοκο και ασχολείται με μεγάλα ανθρώπινα διλλήματα. Οι συγγραφείς τους έχουν υψηλές καλλιτεχνικές τάσεις και πιστεύουν στον ηθικό σκοπό του μυθιστορήματος. Στόχος τους είναι να μας κάνουν να σκεφτούμε, ν’ αλλάξουμε. Στα λογοτεχνικά περιλαμβάνεται φυσικά και ολόκληρη η κλασσική λογοτεχνία.
Προς Υπεράσπιση της Φανταστικής Λογοτεχνίας
«Όταν εξετάζω τον εαυτό μου και τις μεθόδους σκέψης μου, καταλήγω στο συμπέρασμα ότι το χάρισμα της φαντασίας υπήρξε για μένα πιο σημαντικό απ’ οποιοδήποτε ταλέντο για αφηρημένη, θετική σκέψη»
Albert Einstein
Δεν ξέρω τι έχουν οι άνθρωποι κατά της φαντασίας, και κατά συνέπεια, κατά της φανταστικής λογοτεχνίας, όμως χωρίς αυτή την ικανότητα με την οποία ο Θεός έχει προικίσει τον άνθρωπο, θα ζούσαμε ακόμα σε σπήλαια και θα πολεμούσαμε με ρόπαλα. Ο άνθρωπος, για να δημιουργήσει κάτι καινούργιο που θα τον βοηθήσει να προχωρήσει ένα βήμα μπροστά στην καλυτέρευση της ζωής του, θα πρέπει πρώτα να το φανταστεί –δηλαδή, να το σκεφτεί και να προσθέσει σ’ αυτό μια εικόνα. Το καλύτερο παράδειγμα είναι ο Ίδιος ο Θεός, ο Οποίος δημιούργησε το σύμπαν από το τίποτα. Δεν το αντέγραψε από κάποια προϋπάρχουσα πραγματικότητα, αλλά γεννήθηκε αρχικά στη σκέψη Του, δηλαδή στη φαντασία Του. Το τι διαδικασία ακολούθησε, δεν έχει και τόσο μεγάλη σημασία. Το σημαντικό είναι ότι δημιούργησε ένα σύμπαν μέσα στο οποίο συμπεριέλαβε όλη την επιστήμη που γνωρίζουμε, κι αυτή που ακόμα δεν γνωρίζουμε. Στην ουσία, ο άνθρωπος απλά ανακαλύπτει από το ήδη υπάρχων υλικό. Μόνον ο Θεός δημιουργεί από το τίποτα.